Gezwellen (= tumoren) in de hersenen kunnen uitgaan van het hersenweefsel zelf of van omliggende structuren, zoals de hersenvliezen. Tumoren in de hersenen kunnen goed- of kwaadaardig zijn. Ook uitzaaiingen van kanker elders in het lichaam, zoals borstkanker of longkanker, kunnen zich in de hersenen nestelen.
De meest voorkomende goedaardige hersentumor is het meningeoom, dat ontstaat vanuit de hersenvliezen. Een ander goedaardig gezwel is de hypofysetumor, uitgaande van de hypofyse, een klein, hormoonproducerend orgaan midden in het hoofd, achter de ogen. Deze tumoren zijn over het algemeen operatief goed te verwijderen. Kwaadaardige hersentumoren gaan uit van het gliaweefsel van de hersenen en worden daarom gliomen genoemd.
De incidentie van deze primaire tumoren is 5-7 per 100.000. In dit artikel wordt ingegaan op de kwaadaardige tumoren. Hersentumoren die bij kinderen (tot ca. 15 jaar) ontstaan, vormen een bijzondere categorie, zowel wat betreft hun aard als behandeling en worden daarom hier verder buiten beschouwing gelaten.